پرورش طیور گوشتی
روند رو به افزایش جمعیت کشور ایجاب می کند که تولیدات متناسب با نیاز های غذایی بهبود و افزایش یابد ، که در این راستا نقش تولیدات گوشت سفیدبر همگان روشن است .بدیهی است گوشت مرغ به سبب مزیتهای فراوانی که دارد به عنوان منابع تامین پروتئین می تواند در کشور مطرح و نیاز عمومی را در این زمینه مرتفع نماید.
وزن جوجه های یکروزه معمولا حدود ۴۲ گرم است که بعد از گذشت زمان پرورش که ۴۲ روز می باشد به وزن ۲۵۰۰ گرم می رسند .
تامین مواد غذایی مورد نیاز مورد نیاز مردم به خصوص در کشورهای جهان سوم به یکی از مهمترین مسائل آن کشورها تبدیل شده است . با توجه به افزایش روز افزون جمعیت جهان و نیز افزایش سطح بهداشت و کاهش مرگ ومیر و نیاز روز افزون آدمی به مواد غذایی سبب شده است تا بشر به دنبال منابع غذایی دیگر و جدید باشد که یکی از این منابع گوشت طیور می باشد . از مهمترین مسائلی که سبب رشد چشمگیر صنعت پرورش طیور گشته است ارزش غذایی بالای گوشت طیور ، کم بودن افت پس از کشتار ، سالم وبهداشتی بودن گوشت طیور ، قابلیت هضم وجذب بالا ، سرعت رشد سریع ، صرفه جویی در جایگاه و زمین و برگشت سریع سرمایه می باشند .
هدف از اجرای این طرح گردش سرمایه در کشور ، ارز آوری ، تولید و بهره وری ، تامین بخشی از پروتئین حیوانی مورد نیاز کشور ، خودکفائی در زمینه تولید گوشت سفید و استفاده از نیروهای جوان و متخصص جهت استحصال گوشت مرغ طی ۵ دوره پرورش جوجه یکروزه می باشد .
خلاصه طرح :
با توجه به اینکه پرورش مرغ گوشتی نسبت به پرورش سایر حیوانات و طیور دارای امتیازات و خصوصیات منحصر به فرد می باشد ، لذا فعالیت در این رشته دارای صرفه اقتصادی بوده و به پاره ای از امتیازات به شرح زیر اشاره می گردد :
– نسبت ضایعات در گوشت مرغ در مقایسه با سایر دام ها کمتر است ، به طوری که در گوشت گوسفند ضایعات حدود ۵۰ % و در مرغ حدود ۲۵ % است .
– کوشت مرغ از نظر هضم و جذب بعد از گوشت ماهی بهتر از سایر پروتئین ها است .
– پرورش مرغ به آسانی امکان پذیر است و در محیط محدود تعداد زیادی را می توان پرورش داد.
– سرعت رشد مرغ نسبت به سایر دام ها بیشتر است به طوری که یک جوجه به وزن حدود ۵۰ گرم بعد از ۶ تا ۸ هفته به حدود ۴۰ برابر وزن خود خواهد رسید .
– ضریب تبدیل جیره غذائی به گوشت در مرغ نسبت به سایر دام ها بالا بوده به طوری که در مرغ های اصلاح شده این ضریب ۲ تا ۲/۲ و در گوساله و گاو بین ۶ تا ۹ % متغیر است .
در انتخاب محل مرغداری باید دقت شود که حتما در آن اطراف واحد های دیگر پرورش مرغ کم باشد . همچنین با سایر مراکز مرتبط جهت همچون کشتارگاه , جوجه کشی و همچنین مراکز فرآوری ضایعات طیور نزدیک باشد.
جایگاه:
از آن جا که بحث اصلی ما به پرورش مربوط میشود، فرض بر این است که ساختمان مرغداری از حداقل استانداردهای لازم برخوردار است و چون این استانداردها معمولاً دستورالعمل های مراجع مجوز دهنده، لحاظ شده است از تذکر تفصیلی در این باره صرف نظر میکنیم. نکاتی از این قبیل که:
– جهت ساختمان شرقی غربی باشد .
– محل هواکش ها به گونهای باشد که جریان شدید باد باعث اختلال در عملکرد آنها نشود.
– فاصله مناسب (حدود ۵ / ۱ کیلومتر) از سایر واحدهای پرورش طیور مد نظر باشد.
– ترجیح بر این است که ظرفیت سالنها به صورت واحدهای ۵۰۰۰ قطعهای در نظر گرفته شود. چرا که یکنواختی جریان هوا در این سالنها بیشتر امکان پذیر است و اختلاف جریان هوا و رطوبت و حرارت در نقاط مختلف سالن را به حداقل میرساند. در سالنهای طولانی یکنواخت کردن این عوامل مشکلتر و دور از دسترستر است.
حال که تا حدودی با مرغ گوشتی و جایگاه نگهداری از مرغ آشنا شدید مورد بسیار مهمی که لازم است حتما مورد توجه قرار بگیرد بحث تغذیه مرغ گوشتی است .
مدیریت مناسب و صحیح تغذیه مرغهای گوشتی نقش بسیار مهمی در وزن گیری و یکنواخت بودن گله از نظر مزنی دارد. که در این صورت میزان تلفات به حداقل می رسد بنابراین لازم که حتما به تغذیه طیور گوشتی در هفته اول بسیار دقت داشته باشید .ضرورت استفاده از دان کامل به جای آرد ذرتجوجه ها در هنگام خروج از تخم به شدت از نظر هیدارت کربن فقیر بوده بنابراین تغذیه اولیه با جیره آغازین مناسب که ذرت به عنوان یک ماده اصلی در آن استفاده شده باشد به سرعت باعث افزایش میزان هیدارت کربن در بدن جوجه میگردد در صورت تاخیر در دسترسی جوجه ها به منبع هیدارت کربن امکان بروز کتوز و کم آبی به وجود می آید .
مصرف آّب حاوی شکر
همانطور که گفته شد دسترسی به غذا در روزهای اولیه برای رسیدن به رشد مطلوب مهم است البته اگر آب نیز حاوی مواد انرژی زایی نظیر شکر باشد .عملکرد بهتری حاصل می گردد. در یک بررسی جوجه هایی که در یک روزگی آب حاوی ۵ درصد شکر مصرف کرده بودند در مقایسه با جوجه ای شاهد ۵۰ گرم وزن بیشتر ، ۵ درصد ضریب تبدیل غذایی بهتر و ۲۵/۰ درصد مرگ و میر کمتری داشتند این نتایج بیانگر این مطلب است که آب محتوی یک ماده انرژی زا باعث بهبود عملکرد جوجه های گوشتی می شود .
تاخیر در دسترسی کامل به آب و دان ، بر وزن و عملکرد آینده جوجه ها ، تاثیر دارد . استفاده از جیره آغازین استاندارد متناسب با نیازهای جوجه از روز اول پرورش همراه با ترکیبات حمایتی ( آب شکر ، مولتی ویتامین و الکترولیت ) نقش مهمی در دستیابی به نتایج مطلوب خواهد داشت .
برآورد سرمایه اولیه برای راه اندازی مرغداری:
در مطلب زیر در نظر داریم که همه موارد و تجهیزات لارم برای شروع کار برآورد شود . و اینکه برای شروع اولیه کار مرغداری لازم است چقدر از سرمایه صرف تهیه مکان و تجهیزات و امکانات اولیه شود؟
قبل از اینکه توضیحی درباره تجهیزات و هزینه ها داشته باشیم لازم است که حتما به این موضوع توجه کنید که برای داشتن یک واحد مرغداری صنعتی باید حتما تعداد ۱۰ تا ۱۵ هزار قطعه مرغ و یا بیشتر داشته باشید که هم بتوانید مجوز بگیرید و هم اینکه به سود دهی مطلوبی در این کار برسید.
امکانات سختافزاری این کسبوکار به نسبت در دسترستر و باقیمت بهتری ارائه میشود. هر واحد صنعتی نیاز به امکانات ضروری همچون آب، برق و گاز دارد که بسته به اینکه واحد صنعتی در یک شهرک صنعتی احداث شود یا اینکه در خارج از شهر باشد، متفاوت است.
ابزارآلات گرمایشی و سرمایشی و تکنولوژیک (ماشینآلات) از دیگر ملزومات احداث آن است. همه این امکانات بسیار هزینهبر هستند و عدم تهیه هرکدام از آنها ایجاد واحد صنعتی را متوقف میکند. هرچند قبل از عملیات کلنگانی، نیاز به گرفتن مجوزهایی است که در بعضی واحدها هزینه کسب آنها بسیار زیاد است.
– پروانه تاسیس : مجوزی است که برای احداث ساختمانها و تاسیسات هر نوع واحد صنعتی دامداری و مرغداری و ترسیم نقشه ، به متقاضیان اعطا می گردد.
– پروانه بهره برداری : مجوزی است که پس از احداث ساختمانها و تاسیسات طرح ،جهت بهره برداری از واحد برای متقاضیان صادر می گردد .
هر واحد صنعتی بسته به نوع تولید و حجم تولیدات، به مقداری زمین نیاز دارد. بهعنوانمثال اگر کسی بخواهد یک واحد مرغداری صنعتی احداث کند، حتما باید در خارج از شهر زمین تهیه کند و دیگر اینکه به مراجعهکنندگانی که کمتر از ۱ هکتار زمین داشته باشند، اصلا مجوز داده نمیشود.
۱ هکتار زمین در اطراف یک شهرستان، حداقل ۸۰ میلیون تومان هزینه دارد. البته این هزینه در شهرستانهای مختلف و در استان های دیگر متفاوت است.
برای پرورش ۲۰ هزار قطعه مرغ مرغ نیاز به یک هکتار زمین داریم و در کمتر از این میزان زمین نمیتوان این کار را انجام داد.
نکته قابلتوجه :
ضمن اینکه مکان مورد نظر بایستی دارای حداقل ضوابط جهاد کشاورزی جهت اجرای پروژه باشد که برخی از این ضوابط عبارت اند از:
• داشتن حداقل فاصله یک کیلومتر با مراکز نگهداری دام و ماکیان گوشتی
• داشتن حداقل فاصله دو کیلومتر با مراکز نگهداری دام و ماکیان داشتی
• داشتن حداقل فاصله دو الی سه کیلومتری با مناطق مسکونی و مواردی از این قبیل که جهت احراز استعلام مثبت و صدور اجازه فعالیت از سوی سازمانهای ذیربط لازم می باشد.
اگر سرمایه موردنیاز خرید زمین یک هکتاری برای مرغداری را بهصورت متوسط ۸۰ میلیون تومان در نظر بگیریم سرمایه دیگری برای ساخت زمین موردنیاز است. برای پرورش و نگهداری مرغ سالنهای بسته نیاز اصلی است این سالنها اکثرا بدون پنجره و بهصورت کاملا بسته طراحی میشوند. مصالح به کار گرفتهشده در اکثر مواقع بلوکهای بتنی است که نسبتا ارزانقیمت و با کیفت مناسبی هم ارائه میشود.
هدف اصلی استفاده از بلوکهای بتنی سرعت در کار ساخت و کاهش هزینهها است. برای جابهجایی هوا در سالنهای نگهداری هواکشهای بزرگ تعبیه میشود که اکسیژن موردنیاز فضا را تامین میکند. مرغداریها اصولا بدون پنجره هستند و سیستم تهویه آنها از طریق دستگاههای هواکش تأمین میشود.
یک واحد مرغداری ۲۰ هزار قطعهای احتیاج به سوله حدودا ۴۵ در ۱۵ متری دارد که برای ساخت آن حداقل باید ۲۰۰ میلیون تومان هزینه کرد. علاوه بر سولهها باید برای واحد صنعتی یک یا چند انبار در نظر گرفت که معمولا هزینه آن از سوله کمتر است. در مرغداریها گازوئیل و گاز بهعنوان سوخت اصلی به کار گرفته میشوند.
* اگر گازوئیل بهعنوان سوخت به کار گرفته شود یک تانکر ۳۶ لیتری موردنیاز است که نزدیک به ۱۲ میلیون تومان قیمت دارد. با توجه به اینکه مرغداری باید یک فضای گرم و شرجی داشته باشد در زمستان به سوخت بیشتری نیاز است که میانگین آن برای هر دوره ۵۵ روزه ۳۶ هزار لیتر گازوئیل است. تامین گازوئیل در مقطعی از زمستان دشوار است؛ اما اگر در سیستم مرغداری از گاز کشی استفاده شود نزدیک به ۲۰ میلیون هزینه گاز کشی دارد. درست است هزینه اولیه گازوئیل کمتر است اما در مقاطعی از زمستان گازوئیل جوابگوی نیاز مرغداری نبوده و همچنین تأمین آن با مشکل روبهروست. از سوی دیگر گازوئیل باقیمت بسیار بالایی خریداریشده و جابهجایی آن بسیار دشوار است که هزینههای حملونقل را بالا میبرد. درنتیجه سیستم گاز کشی در بلندمدت بهصرفهتر است.* یکی دیگر از بخشهای سرمایهبر واحد صنعتی تامین برق و آب موردنیاز آن است. از آنجاییکه یک واحد مرغداری در خارج از شهر راهاندازی میشود و در بیشتر مواقع زمینهای در نظر گرفتهشده از حق آب و برق محروم هستند دریافت امتیاز آب و برق یک هزینه به نسبت زیاد بر دوش سرمایهگذار، میگذارد.
* هر واحد صنعتی به آب هم نیاز دارد که اگر از طریق لولهکشی شهری بتوان به دست آورد، هزینه آن بسیار پایینتر است و باید فقط هزینه لولهکشی را داد و یا عوارضی هم پرداخت کرد؛ اما معمولا واحدها برای تهیه آب به حفر چاه اقدام میکنند که گرفتن مجوز چاه بسیار سخت است و در بسیاری از مناطق بهخصوص مناطق مرکزی کشور، به علت پایین بودن سفرههای زیرزمینی مجوز داده نمیشود. کندن چاه برای یک واحد مرغداری در استانی مانند تهران و یا اصفهان که دسترسی به آب سختتر است نزدیک به ۳۰ میلیون هزینه برمیدارد.
* پس از تجهیز سالن باید تجهیزات مربوط به جوجهکشی مهیا شود. بر اساس استاندارها باید به ازای هر ۱۰۰۰ قطعه جوجه در محدوده مادرهای مصنوعی ۱۰ ـ ۸ عدد آبخوری آویز ثابت و ۶ عدد آبخوری کمکی کوچک کلهقندی و یا پلاستیکی، یعنی جمعا ۱۶ ـ ۱۴ عدد آبخوری در نظر گرفته شود.
این آبخوریها قبل از جوجه ریزی بایستی با آب تمیز پرشده و درجه حرارت آب آبخوریها باید حدود ۱۵ ـ ۱۰ درجه سانتیگراد باشد. همچنین در سیستم آبخوری نیپل نیز بایستی از آبخوریهای کمکی استفاده شود.
برای هر جوجه بهصورت متوسط هزار تومان هزینه بهداشت و درمان میشود. که هر مرغی حدوداً ۵ کیلو در طول دوره خوراک دارد.
طرح پرورش مرغ گوشتی
انتخاب زمین
جهت انتخاب زمین مناسب برای اجرا بایستی موارد زیر را مورد توجه قرار داد:
در دسترس بودن امکانات رفاهی مانند جاده های ارتباطی مناسب، نزدیکی برق، آب و … را مورد توجه قرار داد و حتی الامکان سعی نمود تا زمین مورد نظر به گونه ای انتخاب گردد که سرمایه گذار جهت آماده سازی آن و تهیه امکانات کمترین هزینه را متحمل گردد.
طراحی ساختمان ها
جهت نگهداری و پرورش مرغ عموماٌ سالن های بسته ای در نظر گرفته می شوند که در طراحی آنها می توان شیوه های گوناگونی را به کار گرفت. هم اکنون یکی از رایج ترین مدلهای طراحی وساخت سالن های مرغداری، سالن های بدون پنجره یا اصطلاحا window less می باشند.
که در این نوع ساختمان کمترین میزان پنجره به کار رفته و معمولا هواکش های بسیار بزرگ به همراه پدهایی که در دیواره های جانبی قرار می گیرند وظیفه تامین هوای مورد نیاز را بع عهده دارند.
از لحاظ بهداشتی و کنترلهای دیگر نیز این نوع ساختمانها قابل کنترل تر می باشند. به هر حال صرف نظر از نوع طراحی های انجام گرفته موارد دیگری نیز در نوع ساخت و سازها دخالت دارند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره داشت:
• نوع مصالح در دسترس
• نوع اقلیم و آب و هوای منطقه
• طول مدت فصل گرما و سرما
• میزان رطوبت
و مواردی از این قبیل که هرکدام به نوبه خود تاثیر به سزائی را در نوع طراحی و ساخت بناها خواهند داشت.
اقدامات لازم قبل از ورود جوجه
رمز موفقیت پرورش مرغ گوشتی، اجرای یک برنامه مدیریتی مشخص و موثر قبل از ورود جوجهها به فارم و طی دوران پرورش است.
از آنجا که اجرای برنامه های تغذیه ای و بهداشتی در فارمهای چند سنی مشکل است بهتر آن است که از روش یکباره پر و یکباره خالی استفاده شود.
یکی از ضروریات اصلی رشد، حفظ سلامتی و کیفیت عمومی زیست و تامین فضای کافی برای هر پرنده میباشد.
میزان فضای در نظر گرفته شده بستگی به مجموعهای از فاکتورها نظیر:
• وزن طیور در هنگام کشتار، نوع سالن (باز و بسته)، شرایط آب و هوایی منطقه و فصل دارد. بدین جهت برای محاسبه ظرفیت جوجهریزی بایستی به طور دقیق از ابعاد داخلی سالنها مطلع باشیم.
• در تابستان و بخصوص در واحدهایی که امکان بروز مشکلات وجود دارد بایستی تراکم جوجهریزی را کم نموده و در سالن هایی که از تهویه مناسبی برخوردار نمیباشند بایستی دقت بیشتری نمود و تراکم جوجهریزی در آنها را نیز کاهش داد.
تخلیه جوجه ها
طولانی شدن زمان تخلیه جوجه باعث دهیدراته شدن جوجهها و در نتیجه افزایش تلفات و کاهش پتانسیل رشد میگردد.توجه به کلیه نکات زیر هنگام جوجه ریزی لازم و ضروری است:
• مطمئن شوید که تحویل و توزیع جوجهها در سالنها بطور صحیح انجام شده است. از انبار کردن جعبههای حاوی جوجه در منطقه مادر مصنوعی خودداری کنید.
• جعبهها را به آرامی نزدیک بهدان و آب در محدوده مادرهای مصنوعی تخلیه نمایید.
• جعبههای خالی را در یک طرف سالنها جمع نمائید تا براحتی بتوانید آنها را به خارج از سالن انتقال دهید.
• جوجهها باید سرزنده و شاداب و بدون نقص ظاهری باشند.
• جوجهها بایستی در محدوده مادرهای مصنوعی قرار گیرند که روشنایی آنها از مادرهای مصنوعی و یا از لامپهای سالن که در بالای مادرهای مصنوعی هستند تامین میگردد. در صورتی که سالن دارای شرایط قابل کنترل باشد.
• محصور کردن طیور در محدوده مادر مصنوعی ضرورتی ندارد ولی در صورتی که تعداد جوجهها کم باشد و همچنین در سالن های باز مفید میباشد.• ۱ الی ۲ ساعت پس از استقرار، وضعیت توزیع جوجهها در زیر مادرهای مصنوعی و میزان دسترسی آنها را به آب و دان کنترل نمائید.کنترل رطوبت
رطوبت نسبی سالن باید ۷۰ـ۵۰ درصد باشد، رطوبت سالن باعث حفظ کیفیت بستر شده و از خشک شدن زیاد بستر و ایجاد گردوغبار جلوگیری مینماید. رطوبت بالاتر را باید با افزایش تهویه کاهش داد.
افزایش تهویه باعث از دست رفتن گرما و صرف هزینه اضافی است. وسائلی که بسرعت و به درستی بتوانند رطوبت را اندازهگیری نمایند تا حدی غیر معتبر میباشند و احتیاج به کالیبره کردن مکرر داشته و بدین جهت کنترل رطوبت را مشکل میسازند.ایجاد رطوبت نسبی بالاتر برای جوجه یکروزه استرس جابجایی جوجه از جوجهکشی تا مزرعه را کاهش داده و رطوبت کمتر، شانس دهیدراته شدن جوجه را افزایش میدهد.
افزایش آبخوری برای جوجه یکروزهبرای جوجه یکروزه به ازاء هر ۱۰۰۰ قطعه جوجه ۶ آبخوری کوچک کله قندی و یا سینی در نظر بگیرید. این آبخوریها هیچ گاه نباید خالی باشند و مرتباً باید تمیز و مجدداً با آب تمیز و تازه پر شوند.
بسیار مهم است که روز اول ورود جوجهها به سالن آب در آبخوریها بهمیزان کافی وجود داشته باشد تا جوجهها براحتی بتوانند بهآب دسترسی پیدا کنند. سطح آب در آبخوریها با بزرگ شدن جوجهها بایستی کاهش یابد تا از ریخت و پاش آب بوسیله جوجهها جلوگیری شود.تقریباً ۴۸ ساعت پس از جوجهریزی باید آبخوریهای کمکی جمع شوند. ارتفاع آبخوریهای آویز باید هم سطح پشت پرنده باشد. تنظیم آبخوریها مرتباً باید کنترل شده تا ضمن توزیع آب بهمیزان کافی از ریزش آب و هدر رفتن آن نیز جلوگیری شود.صرف نظر از نوع سیستم آبخوری همواره باید بازاء هر ۳ متر عرض سالن مرغداری یک ردیف آبخوری در نظر گرفته شود(توزیع یکنواخت آب در سالن).مدیریت دانخوری ها
طول دانخوری زنجیری برای هر پرنده حداقل ۵/۲ سانتیمتر و تعداد دانخوری بشقابی برای ۱۰۰۰ قطعه ۲۰-۱۸ عدد منظور شود.
حداقل یک ردیف دانخوری بشقابی برای هر ۵ متر عرض سالن لازم است. در دوران پرورش دانخوریها باید بطرف بالا کشیده شوند، بطوری که لبه دانخوری همسطح پشت طیور باشد.
سطح دان در دانخوریها بایستی به اندازهای باشد که ضمن دسترسی طیور به دان از ریخت و پاش و ضایع شدن آن جلوگیری شود، کنترل مرتب اطراف دانخوریها از نظر وجود یا عدم وجود دادن، مقدار دان موردنیاز در دانخوریها را نشان میدهد.
همچنین بهمنظور پیشگیری از ماندن دان در دانخوریها و کهنه شدن و احتمالا کپک زدگی دان، باید همه روزه پس از مصرف کامل دان قبلی، دان در دانخوریها توزیع شود.
مدیریت بستر
بستر ممکن است از پوشال چوب، خرده کاغذ یا کاه خرد شده باشد. از مصرف تراشه چوب سفت که دارای تانن زیادی است و همچنین تراشه چوبریز و خاک ارهای که اگر بوسیله جوجه خورده شود باعث سوراخ شدن چینه دان و سنگدال میشود خودداری کنید.
بهمنظور پیشگیری از بروز بیماری آسپرویلوز، از مصرف بستر پوسیده و کپک زده خودداری نمائید بهترین بستر، تراشه چوب سفید با کیفیت خوب است.
کاه در صورتی که بهصورت صحیح عملآوری و نگهداری شده باشد میتواند بستر مناسبی باشد.
جهت جلوگیری از ایجاد تاول سینه، سوختگی سینه و قرمزی و سوختگی مفصل خرگوشی که باعث تنزل کیفیت و کم شدن ارزش لاشه میگردد از بستر نرم با کیفیت مناسب استفاده شود.
از مصرف پوشال پودر شده، مرطوب و یا کلوخه خودداری نمائید. بستر با کیفیت خوب دارای ۳۵-۳۰ درصد رطوبت میباشد. ارتفاع بستر ۷-۵ سانتیمتر توصیه شده است هیچگاه بستر قدیمی را مجدداً استفاده نکنید. همیشه بستر قدیمی را خارج و برای هر نوبت جوجهریزی از بستر تازه و جدید استفاده نمائید.
غالباً در پرورش مرغ گوشتی از برنامه نوردهی دائمی استفاده میشود، ولی در هر روز باید ساعاتی را نیز به تاریکی اختصاص داد. خاموشی در ساعاتی از روز باعث عادت کردن طیور به تاریکی شده و از وحشت آنها در موقع قطع برق و نتیجتاً تجمع و خفگی طیور پیشگیری مینماید. در هنگام طراحی سیستم روشنائی، یک ردیف لامپ در بالای محدوده مادرهای مصنوعی باید در نظر گرفته شود تا طیور بطرف منبع حرارتی، آب و دان هدایت شوند
روشنایی سالن با استفاده از لامپهای معمولی و یا لامپهای فلورسنت تامین میگردد و نکته ضروری و اساسی این است که نور بطرف یکنواخت در سالن توزیع گردد. اداره رفاه طیور در انگلیس، شدت نور حداقل، ۱۰ لوکس در سطح پرنده و متوسط ۲۰ لوکس در کل سالن را توصیه مینماید. همچنین بسیار مهم است که امکانات کم کردن شدت نور و تاریک کردن سالن وجود داشته باشد تا بتوانیم مواردی مثل خود خوری را کنترل کنیم .
هر اندازه توان رشد پرنده افزایش یابد نیاز به تامین اکسیژن و دفع حرارت بدن نیز افزوده میگردد. بنابراین نیاز به تهویه در آشیانههای امروزی به مراتب بیش از سابق است.
علاوه بر تامین هوای مورد مصرف مستقیم پرنده، حفظ کیفیت هوای سالنها نیز ضروری است. لذا سیستم تهویه سالن مرتباً بایستی بازنگری گردیده در صورت لزوم اصلاح شود.کنترل درجه حرارت بدن
دانستن عوامل اصلی تنظیم کننده دمای بدن پرنده که بستگی به تهویه و درجه حرارت محیط دارد مفید است. پرنده قادر است آرایش پرهای محافظ بدن خود را براساس دمای بدن تغییر دهد. در هوای سرد پرها بصورت عمود بر بدن قرار میگیرند و هوای ساکن محبوس در بین آنها بصورت لایهای عایق کننده عمل مینماید و برعکس با افزایش درجه حرارت، پرها روی سطح بصورت خوابیده آرایش مییابد و اجازه میدهد حرارت تولید شده در بدن به آسانی به خارج دفع شود. سپس پرنده تلاش مینماید با تنفس دهانی و تبخیر آب داخل دهان، خود را خنک کند.
شرایط و نیاز های مدیریت سالن مرغداری گوشتی
سالن مرغداری گوشتی : پرورش طیور به ویژه جوجه مرغ گوشتی، یک فعالیت اقتصادی نسبتاً پیچیده با رموز بیشتری نسبت به سایر حرفه ها می باشد و چون در یک دوره کوتاه با جوجه های جوان و حساسی سرو کار داریم، حساسیت آن به مراتب بیشتر است.
اجداد و مادران جوجه های گوشتی تحت شرایط بسیار ایدآلی نگهداری می شوند و صفات تولیدی و حیاتی آنها، تحت فشردگی خاص و با توجه به شرایط محیطی خاصی ، انتخاب و به جوجه های آنها انتقال می یابد.
وزن این جوجه ها در مدت ۴۰ روز به بیش از ۵۰ برابر وزن اولیه آنها، افزایش مییابد.
طول دوره نگهداری آنها حدود ۱۰۰۰ ساعت است. بنابراین هیچ یک از ساعات رشد جوجه ها، نباید همراه با غفلت و ندانم کاری باشد.
اگر جوجه ها بوجود آمدهاند، حتما شرایط مناسب پرورش آنها نیز وجود دارد و می توان با بکار بستن یک سری اصول ساده، ریسک تولید را کاهش داده و فعالیت رضایت بخشی را دنبال کرد.
حوزه های اصلی مدیریت مرغداری شامل :
مدیریت سالن ، تغذیه ، بهداشت و بازاریابی است.
در این نوشته به اصول کلی پرورش جوجه ها و بعضی نکات عملی در شرایط استان قم اشاره شده است.
مدیریت سالن مرغداری گوشتی :
سالن پرورش جوجه گوشتی باید مکان مناسب و راحتی برای پرورش آنها در طول دوره باشد.
به همین دلیل باید تجهیزاتی در سالن به کار رود که بتواند دما، رطوبت ، کیفیت هوا و نور سالن را در تمامی فصول کنترل کند و در هر لحظه بتوان سیستم آبخوری و دانخوری مورد نیاز را نصب و از آنها استفاده نمود.
برای کنترل شرایط داخلی سالن از دیواره ها و سقفهای عایق ، هواکشها، ورودیهای هوا، بخاریها، کولرها، ترموستات و تایمر استفاده می شود.
مشخصات سالن مرغداری گوشتی :
سالن مرغداری باید جوجه ها را در برابر باد، باران، حیوانات و سایر پرندگان و نیز تغییرات شدید و ناگهانی دما، محافظت کند.
مشخصات سالن مرغداری گوشتی مناسب به شرح زیر است :
- سقف و دیوارها محکم و بدون شکاف باشند، درب و پنجره ها به خوبی بسته شده و فاقد هرگونه درز و منفذی باشند.
- کف سالن بایستی قابلیت نظافت و ضدعفونی داشته باشد که به همین منظور می توان از سیمان و آسفالت استفاده نمود.
- دیوارها را بتوان شستشو داد.
- سیستم تهویه مناسب داشته باشد.
- حتی المقدور دیواره ها و بخصوصی سقف دارای عایق بندی مناسب باشد.
- سالن دارای سیستم لوله کشی آب باشد، به طوری که در فصل زمستان یخ نزند و در تابستان گرم نشود.
- برق کشی و سیستم نور به همراه تجهیزات کنترل کننده ( از قبیل دیمر، تایمر ) مناسب در سالن وجود داشته باشد. به ازای هر ۱۸ متر مربع فضای کف سالن ، از یک لامپ ۱۰۰ تمیز در ارتفاع حدود ۲/۴ متری استفاده شود. با کثیفی لامپها و ارتفاع بیشتر، تعداد لامپ مورد نیاز بیشتر می شود.
- در صورت رعایت نکات بهداشتی و فنی و وجود امکانات، می توان در هر متر مربع فضای مفید داخلی سالن، تعداد ۱۵ جوجه در نظر گرفت.
- تا سن ۴ هفتگی ، فضای لازم و مفید دانخوری به ازای ۱۰۰ جوجه، ۳/۶ متر و پس از آن ۶ متر است. اگر دانخوری از نوع ناودانی بود، میتوان به دلیل دو طرفه بودن دانخوریها، این رقم را نصف کرده و تعداد دانخوری مورد نیاز را حساب کرد. برای مثال دو دانخوری ۹۰ سانتیمتری برای ۱۰۰ جوجه در ۴ هفته اول کافی است ( ۳/۶ = ۰/۹ × ۲×۲)
- فضای آبخوری تا سن ۴ هفتگی ، ۱۰۰ سانتیمتر و پس از آن ۱۲۵ سانتیمتر به ازای ۱۰۰ جوجه است. محاسبه تعداد آبخوری مورد نیاز از طریق حاصل تقسیم عدد مربوطه بر محیط آبخوری بدست می آید
نژاد راس و کاب :
یکی دیگر از نژادهای جوجه مرغ گوشتی نژاد راس است. برای اینکه جوجه مرغ گوشتی نژاد راس به راندمان مطلوب برسد باید برنامه غذایی متعادلی به همراه آسایش برای جوجه در نظر گرفته شود. مهم ترین قسمت هزینه های جوجه مرغ گوشتی را جیره غذایی جوجه تشکیل می دهد. در ترکیب غذایی جوجه گوشتی باید نسبت مناسبی از انرژی، پروتئین، اسیدآمینه، مواد معدنی، ویتامین ها و اسیدهای چرب در نظر گرفته شود.
در روزهای ابتدایی رشد جوجه مرغ گوشتی نژاد راس یعنی تا ۱۰ روزگی تغذیه باید به گونه ای باشد که اشتهای کافی برای جوجه بوجود بیاید و تا هفت روزگی به حداکثر میزان رشد خود برسد. جیره زمان رشد جوجه ها نیز بعد از ده روزگی به مدت ۱۴ تا ۱۶ روز استفاده می شود. در این مرحله دیگر از کرامبل یا پلت ریز استفاده نمی شود و از خود پلت برای تغذیه استفاده می شود. در این دوره رشد جوجه ها تا زمان رسیدن به وضعیت داینامیک ادامه دارد در نتیجه تغذیه باید به گونه ای باشد که جوجه مرغ گوشتی نژاد راس به مقدار کافی مواد مغذی که نیاز دارد را دریافت کند. درنتیجه باید از مقادیر کافی انرژی و اسیدهای آمینه در غذا استفاده شود. جیره پایانی که بیشترین سهم دانه و هزینه را در طول زندگی جوجه دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. برنامه غذایی در این بخش باید به گونه ای باشد که جوجه ها بیشترین سود را به پرورش دهنده ارائه دهند. این جیره از ۲۵ روزگی تا زمانی که جوجه مرغ گوشتی نژاد راس به کشتارگاه می رود یعنی حدود ۴۲ تا ۴۳ روزگی ادامه دارد. البته ممکن است جیره پایانی جوجه بر اساس معیارهایی مانند طول دوره پرورش، نوع برنامه غذایی و وزن مورد نظر برای کشتارگاه تغییر کند که بر این اساس ممکن است چند نوع جیره پایانی برای جوجه تا زمان مناسب برای کشتارگاه استفاده شود.
یکی از عواملی که باعث سلامت جوجه مرغ گوشتی نژاد راس می شود کیفیت بستر پرنده می باشد. اگر رطوبت کم باشد در نتیجه گاز آمونیاک کمتری تولید می شود و از استرس تنفسی پرنده کاسته می شود. رطوبت همچنین باعث می شود تا در مفاصل پرنده ها تورم بوجود آید.
آب برای بقا بسیار پر اهمیت می باشد و اگر جوجه ها از آب کافی استفاده نکنند بر عملکردشان تاثیر فراوانی خواهد داشت. باید توجه داشت که املاح و مواد معدنی در آب پرنده نباید زیاد باشد. آلوده نبودن آب نیز یکی از مواردی می باشد که از اهمیت بالایی برخوردار می باشد بنابراین قبل استفاده از آب برای جوجه ها باید از آن نمونه برداری شده تا وجود آلودگی ها و باکتری ها در آن بررسی شود. آب باید به میزان لازم در دسترس جوجه ها باشد زیرا عدم تامین آب کافی موجب رشد ناکافی جوجه مرغ گوشتی نژاد راس می شود.
وجه مرغ گوشتی نژاد کاب نوعی دیگر از طیور است در زمینه عرضه آن فعالیت دارد. دانه مصرفی جوجه مرغ گوشتی نژاد کاب به جهت نیاز به مقدار کم تر ۱٫۵ تا ۲ درصدی پروتئین ارزان تر تمام می شود. اختلاف وزن خروس و مرغ در این جوجه های گوشتی نسبت به سایر گونه ها کمتر است. اگر قصد پرورش جوجه مرغ گوشتی نژاد کاب را دارید باید یک روز قبل از انتقال آن ها به سالن دمای سالن را به اندازه مورد نیاز و حدود ۳۲ درجه سانتی گراد برسانید و سالن را گرم کنید البته برای جوجه هایی که از مادرجوان هستند باید دما را تا یک درجه بالاتر ببرید و قبل از ورود آن ها باید آب و دانه برای آن ها قرار داده شود. در سه روز اولی که جوجه ها به این سالن انتقال پیدا کرده اند باید از رول های کاغذی همراه سینی دانخوری استفاده شود.
برای هر ۵۰ جوجه مرغ گوشتی نژاد کاب نیاز به ۱ متر مربع خواهید داشت و برای هر جوجه نیز باید ۵۰ گرم دانه بریزید. در هفته های اول شدت نور باید زیاد و در حدود ۲۰ تا ۶۰ لوکس باید باشد اما بعد از آن شدت نور کم کم باید تا ۵ لوکس کاهش پیدا کند. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که شدت نور در نقاط مختلف سالن نهایتاً باید فقط تا ۲۰% از هم متفاوت باشد.
میزان رطوبت در پرورش جوجه مرغ گوشتی نژاد کاب مهم می باشد و باید بدون اینکه به جوجه ها استرس سرمایی وارد شود مکان آن ها آب پاشی شود. بستر جوجه ها باید ضخیم و حداقل ۵ سانتی باشد. درست است که جوجه مرغ گوشتی نژاد کاب به دانه گران قیمت و غلیظی احتیاج ندارد ولی غذای آن ها باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد. بر اساس نوع جوجه باید از پلت کرامبل یا دانه آردی برای آن ها استفاده شود. آب تهیه شده برای جوجه ها باید از نظر سختی و میکروبی آزمایش شود.
جوجه مرغ گوشتی نژاد کاب نیازمند تهویه مناسب می باشد بنابراین اگر سالن های تونلی دارید که از حداقل تهویه برخوردار نیست جوجه ها را حتی الامکان در یک سوم وسط سالن قرار دهید و یک سوم ابتدای تونل تنها جایی باشد که در دسترس جوجه مرغ گوشتی نژاد کاب قرار می گیرد. یکی دیگر از مواردی که در مورد این جوجه ها باید رعایت شود ایجاد آرامش برای آن ها می باشد زیرا استرس مانع از جذب درست زرده شده و ایمنی را در آنها کاهش می دهد. استفاده از حصار برای جوجه ها یا باید از نوع تور باشد و یا باید از کارتون هایی استفاده شود که دارای منفذ باشد زیرا تهویه هوا برای جوجه مرغ گوشتی نژاد کاب از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.