اردک، پرنده ای زیبا و با نمک است که در نزدیک آب و در شالیزارها به وفور دیده می شود. اردک، حیوان کم توقعی است و در برابر انواع بیماری ها مقاومت می کند. به همین دلیل است که پرورش اردک ، کاری کم ریسک و پر سود است. در مقایسه با دیگر حیوانات اهلی، سرعت رشد اردک بالا است. گوشت اردک گرم بوده و ارزش تغذیه ای آن بالا است. گوشت اردک می تواند جایگزین خوبی برای گوشت مرغ باشد؛ زیرا اردک مانند مرغ واکسینه نمی شود و هیچ گونه هورمون یا مواد مضری در گوشت اردک وجود ندارد.

تاریخچه پرورش اردک

پرورش اردک ابتدا در شهرهای شمالی ایران شروع شد. شالی کارها بعد از اتمام برداشت برنج اردک ها را داخل شالیزار رها می کنند. اردک ها آفات زمین را می خورند و با حرکت خود داخل شالیزار، نوعی شخم کشی انجام می دهند. بعد از اینکه اردک به اندازه کافی بزرگ شد، آن را می کشند و از گوشت آن برای پختن غذا استفاده می کنند. شاید شما هم تا به حال خورشت فسنجان تهیه شده با گوشت اردک خورده باشید؛ در این صورت می دانید که این غذا چه طعم خوبی دارد و گوشت اردک تا چه اندازه در خوشمزه تر کردن فسنجان تاثیرگذار است.

هم اکنون پرورش اردک، تنها به شهرهای شمالی ایران محدود نمی شود. مزرعه پرورش اردک این روزها در بیشتر مناطق ایران وجود دارد. برای پرورش اردک، باید ابتدا یک مکان مسقف در نظر بگیرید و مقداری پول برای خرید تجهیزات لازم کنار بگذارید. به علت پرطرفدار شدن گوشت اردک و تقاضای بیشتر بازار، در تمام طول سال می توانید به پرورش اردک و فروش آنها بپردازید.

 

پرورش اردک در خانه

بسیاری از اهالی روستا و شهرهای کوچک، جوجه اردک ها را از بازار خریداری می کنند و شروع به مراقبت از آنها می کنند. از آنجایی که روستاییان به آب راه ها و مزارع بیشتر دسترسی دارند، می توانند محیطی مناسب برای پرورش اردک فراهم کنند. بعد از اینکه اردک ها بزرگ و گوشتی شدند، آنها را به بازار می برند و به قیمتی معادل دو برابر قیمت خرید می فروشند و با این کار سود خوبی به دست می آورند.

شما هم می توانید در خانه خود به پرورش اردک بپردازید. از بازار، حدود ۲۰ تا ۳۰ جوجه اردک سالم بخرید، اتاقی از خانه خود را به این کار اختصاص دهید و اردک ها را داخل آن اتاق بیندازید .می توانید زیر زمین خانه خود را به پرورش اردک ها اختصاص دهید. نکته ای که باید رعایت کنید این است که در اتاق مخصوص اردک ها، تهویه مناسبی در نظر بگیرید تا بوی اردک ها از محیط خارج شود. هم چنین به طور منظم اتاق اردک ها را تمیز کنید تا آلودگی ها و بیماری ها به اردک ها آسیبی نرسانند.

در فصول سرد سال، در محیطی که اردک ها در آن قرار دارند، از سیستم گرمایش برای گرم نگه داشتن محیط استفاده کنید. غذای اردک ها برنج، سبوس برنج، پودر ذرت، پودر گندم، سویا، کرم ها، حشرات و… هستند. برای اطمینان از سالم ماندن اردک ها، گاهی اوقات به آنها، ویتامین ها و مکمل های غذایی مخصوص اردک بدهید.

پرورش صنعتی اردک

پرورش صنعتی اردک در مقایسه با پرورش خانگی آن نیاز به تجهیزات بیشتری داشته و در نتیجه سود بیشتری حاصل می شود. برای پرورش صنعتی اردک ها، یکی از ۳ روش زیر پیشنهاد می گردد:

پرورش اردک در فضای باز

در این روش، جوجه اردک‌ها را تا ۲ هفتگی آنها، داخل سالن پرورش می دهند و سپس اردک ها را به شالیزار یا آب بندها منتقل می کنند. در این روش اردک ها به صورت آزاد پرورش داده می شوند. کشاورزان و مزرعه داران می توانند از این روش برای پرورش اردک استفاده کنند. برای پرورش اردک در فضای باز، باید برای هر اردک یک متر مربع از مرتع یا استخر را اختصاص داد. متخصصین دام و طیور توصیه می کنند که اردک ها تا ۱ ماهگی، در جای خشک و دور از آفتاب و رطوبت نگهداری شوند تا در این مدت بدنشان از پرهای اصلی پوشانده شود و سپس به شالیزار یا آب راه منتقل شوند.

پرورش اردک در فضای نیمه باز

در این روش باید هم سالن و هم استخر داشته باشید. برای پرورش اردک در فضای باز، ابتدا آنها را در سالنی نگهداری می کنند. این سالن به قسمتهای تقسیم بندی می شود و جلوی هر قسمت، گردش گاهی وجود دارد. منظور از گردش گاه، استخرهایی است که اردک ها در آن به شنا و گردش می پردازند. این روش از دیگر روش های پرورش اردک رایج تر است.

پرورش اردک در فضای بسته

مناطق خشک و سرد برای پرورش اردک، از این روش باید استفاده کنند. برای پرورش اردک ، قفس، نرده یا بستری پوشالی فراهم می شود و جوجه اردک ها داخل آن محفظه نگهداری می شوند. اردک های نگهداری شده در قفس آزادی عمل ندارند و این موضوع ناراحت کننده ای است.

سالن پرورش اردک

برای پرورش اردک، باید با شرایط و ویژگی های سالن مناسب برای پرورش اردک آشنا باشید. اردک ها، علاقه زیادی به آب دارند و در صورت دسترسی به آب بهتر رشد می کنند. اگر در کنار سالن سقف دار، استخری داشته باشید که اردک ها را داخل آن بیندازید، رشد و شادابی اردک ها را افزایش خواهید داد. یکی از مهم ترین نکات در مراقبت از اردک، دمای سالن پرورش اردک است که باید بین ۲۸ تا ۳۲  درجه سانتی گراد باشد. نکته مهم دیگر، عایق سازی کف سالن با پوشال و خرده چوب است تا گرمای محیط حفظ شود. تهویه هوای سالن پرورش اردک بسیار مهم است؛ زیرا اردک از دیگر پرندگان بوی بیشتری دارد و فن‌های تهویه هوا برای سالن نگهداری اردک باید قوی‌تر از سالن‌های دیگر باشد.

پرورش اردک در شالیزار

بسیاری از صاحبان مزارع برنج، به این فکر می افتند که در شالیزار خود به پرورش اردک بپردازند. اردک ها، پرنده ساقه خوار و دیگر آفات مزارع برنج مانند کرم سبز برگ خوار برنج را شکار می کنند و با این کار سهم به سزایی در کاهش مصرف کود شیمیایی دارند. غذای اصلی اردک های شالیزار، سبوس برنج و علف های هرز مزرعه است. زمانی که برنج ها داخل شالیزار کاشته می شوند یا در زمان برداشت برنج از زمین، باید اردک ها به فضای دیگری مانند انبار یا حیاطی بزرگ منتقل شوند و بعد از اتمام کار برداشت برنج، دوباره به شالیزار برگردند.

در فاصله بین برداشت برنج و کاشت دوباره آن می توان از آب شالیزار و فضای سبز اطراف آن برای پرورش و تکثیر اردک ها استفاده کرد. پرورش دهنده اردک، می تواند اردک ها را برای مصارف غذایی بفروشد و از این راه هم کسب درآمد کند.

 

پرورش اردک اسرائیلی

اردک اسرائیلی که به اردک مسکویی یا اردک روسی نیز معروف است، از دیگر انواع اردک ها جثه بزرگتری دارد. تنوع رنگی اردک های اسرائیلی زیاد است و بسیار زیبا هستند. این اردک ها به شنا کردن علاقه ای ندارند و بیشتر اوقات در خشکی به سر می برند. اردک های اسرائیلی در سال، سه دوره اقدام به تولید مثل و تخم گذاری می کنند. طول مدت جوجه کشی مصنوعی اردک با دستگاه جوجه کشی ۲۸ روز است؛ اما در اردک اسرائیلی این فرآیند حدود ۳۵ روز زمان می‌برد. در بالای منقار اردک اسرائیلی، زائده‌ای قرمز رنگ وجود دارد و با این مشخصه، به راحتی قابل تشخیص است.

 

پرورش اردک گوشتی

تولید جهانی گوشت اردک در سال ۲۰۱۲ تقریبا به ۴٫۳ میلیون تن رسید. پرورش اردک های گوشتی به منظور فروش و عرضه آنها به بازار گوشت و مرغ انجام می شود. ارزش غذایی بالا، رطوبت و چربی گوشت اردک باعث پرطرفدار شدن اردک های گوشتی شده است. اردک گوشتی را می توان با آب یا بدون آب پرورش داد. اردک های گوشتی از نژاد سفید پکینی، نژاد روسی یا اسرائیلی و نژاد ایلسبوری هستند. بهترین وزن برای اردک های گوشتی در ۲ ماهگی، ۳ کیلوگرم است که با تغذیه مناسب و اضافه کردن مکمل ها، رساندن اردک ها به این وزن امکان پذیر می شود.

 

طرح توجیهی پرورش اردک

طرح توجیهی چیست؟ تمام کسب‌وکارهای تازه باید پیش از آغاز تولید یا ورود به بازار، طرح توجیهی تهیه کنند. طرح توجیهی برای بررسی تحقق پذیر بودن یا تحقق ناپذیر بودن یک ایده نوشته می شود. تهیه یک طرح توجیهی در کار آفرینی و راه اندازی کسب و‌ کار های جدید موجب صرفه جویی در زمان و سرمایه می شود. برای نوشتن طرح توجیهی، باید شرایط اقتصادی، قوانین موجود، برنامه عملیاتی، زمان بندی کارها و قابلیت عرضه محصول به بازار در نظر گرفته شود. طرح توجیهی با توجه به موارد گفته شده، منطقی ترین راه دستیابی به هدف را به افراد نشان می دهد.

طرح توجیهی پرورش اردک یعنی اینکه شما مشخص کنید که ایده شما چیست؟ بازار متقاضی محصول شما چه بازاری است؟ برای اجرایی کردن ایده پرورش اردک چه برنامه ای دارید؟ مکانی که برای پرورش اردک باید داشته باشید، چه مکانی است؟ می خواهید محصول شما تخم اردک باشد یا اردک زینتی یا اردک گوشتی؟ هزینه ها و سود پرورش و جوجه کشی اردک در ایران چیست؟ و در نهایت بپرسید که آیا این طرح توجیه پذیر است یا خیر؟

نوشتن طرح توجیهی با مطالعه، بررسی و تحلیل بازار باید همراه باشد. وقتی به این سوالات پاسخ دادید، شما تمام جوانب کار پرورش اردک را سنجیده اید و میتوانید با خیال راحت تر وارد کار پرورش اردک شوید.

پرورش اردک و جوجه کشی آن در مناطق گرمسیری

در اقلیم های گرم و مدیترانه ای ، اردک ها اغلب بر روی بستر نرده ای پرورش می‌یابند. زیرا تهویه از طریق بستر در دفع حرارت محسوس سودمند است. برخی مصالح مانند شبکه های سیمی با روکش پلاستیکی، پلاستیک فشرده، بستر فلزی مشبک، بستر نرده ای چوبی یا ساخته شده از گیاه بامبو به عنوان مواد بستر استفاده شده اند اما باید به دقت ساخته و نصب شوند زیرا تراشه ها و لبه های تیز باعث خراشیدگی پا شده و بلافاصله عفونی شده و باعث التهاب مفاصل و سپتی سمی می گردد. در هنگام استفاده از بامبو به خصوص در زمان اتصال آن ها به یک دیگر جهت استحکام، تراشه های آن باعث جراحت و به تدریج مرگ پرنده می‌شود.

وضعیت فاضلاب در بستر نرده ای

جهت جلوگیری از تجمع فاضلاب در زیر نرده ها تعبیه زهکش ها ضروری است و چاه فاضلاب مناسب جهت ورودی مجاری زهکش ها و سیستم فاضلاب نیز باید فراهم گردد. در قسمت بستر نرده ای، کف پوش های ورودی فاضلاب و مجاری زهکش ها جهت جلوگیری از فعالیت بی هوازی باکتری ها در فاضلاب و ایجاد بوی نا مطبوع مرتبا شسته و تمیز شوند. استفاده از سیستم های هدایت کننده فاضلاب به سمت مجاری جمع کننده آن توصیه می شود.

پرورش اردک در اقلیم های گرمسیری در گذشته

در گذشته، در جایگاه های پرورش نیمه متراکم گله مادر و جوجه اردک به محوطه ماسه ای و پوشیده از کاه و کلش دسترسی داشتند اما با افزایش نگرانی‌ها درباره سلامت و بهداشت در زمان جوجه کشی اردک  به تدریج باعث ساخته شدن محوطه بتونی گردید که این نوع بستر نیز جهت ممانعت از کثیف شدن پرهای پرندگان، نیازمند شست و شوی مداوم است. جلوگیری از آلوده شدن اردک های اهلی به بیماری توسط پرندگان وحشی به خصوص پرندگان آبزی مهاجر ضروری است به همین منظور میتوان از توری های پلاستیکی یا توری های مشبک با چشمه های ریز جهت محصور کردن پرندگان بهره جست.

تاثیر سایه در پرورش اردک

در اقلیم های گرم، سایه بودن مداوم محوطه بتونی از جذب نور خورشید جلوگیری کرده و امکان استراحت پرندگان بر سطح خنک و سرد و به دور از نور خورشید را فراهم می‌کند. در اقلیم های مدیترانه ای و معتدل آلونک های متحرک در طول تابستان برای پرندگان سایه ایجاد کرده و در فصول سرد سال نیز از تابش و حرارت خورشید استفاده می کنند.

علاقه ی اردک ها به شنا کردن

اردک های مادر و جوجه اردک ها جهت شنا کردن به آب خارج محوطه دسترسی دارند. اردک ها از شنا کردن لذت برده و در دفع حرارت آن ها موثر است زیرا افزایش جریان خون به پاها، بالها و نوک و متعاقبا دفع حرارت محسوس برای پرندگان خوشایند است. علی رغم این، دفع حرارت به این شیوه تحت تاثیر دمای آب قرار می گیرد. مجاری آب با عرض ۵۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر و حداکثر عمق ۱۵ سانتیمتر جهت کاهش فاضلاب تولید شده به منظور جلوگیری از افزایش دمای آب در سایه قرار گیرند.

فراهم کردن آب جاری حتی با سرعت ناچیز، می تواند دمای آب را تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد کاهش دهد که با افزایش نگرانی ها درباره آلودگی و قوانین آمریکای شمالی و اتحادیه اروپا، فاضلاب باید در زمین های کشاورزی منتشر شده و یا از ورود آب زائد به نهر و رودخانه ها و سیستم های فاضلاب جلوگیری شود. فراهم کردن محوطه بیرون با اسپری کنترل شده آب به صورت الکتریکی در دو متری بالای سر جوجه، بدون تولید فاضلاب به طور قابل توجهی باعث کاهش دما می گردد. مرطوب کردن بستر محوطه بیرون در تبادل گرمایی موثر بوده و در ساعات گرم روز با ایجاد بستر خنک جهت استراحت و رفتار اجتماعی آن ها سودمند است.