ویروس گامبورو
ویروس گامبورو تنها ویروس بیماریزای خانواده بیرناویریده است و دارای دو جزء منفک ۶۰ نانومتر و ۲۰ نانومتر است. ویروسی بسیار مقاوم که ۵۶ درجه سانتیگراد را ۵ ساعت و ۶۰ درجه سانتیگراد را ۹۰ دقیقه و حرارت ۷۰ درجه سانتیگراد را بمدت ۶۰ دقیقه تحمل میکند. ویروس برونشیت حرارت ۵۶ درجه سانتیگراد را ۲۰-۱۵ دقیقه تحمل میکند.
ویروس گامبورو در PH اسیدی مقاوم و در PH قلیایی زود از بین میرود. سود سوزآور ۴% آنرا از بین میبرد ولی ترکیبات چهارتایی آمونیوم مثل مرتیولاتها اصلاً اثر ندارند.
فرمالدئید ۵% در عرض یک ساعت ویروس را از بین میبرد و ترکیبات هالوژندار مثل ید و کلر موثر است ولی ترکیبات فنلی در بعضی شرایط موثر و در اکثر شرایط بی تاثیر است.
کشت ویروس
ویروس گامبورو در کلیه جوجه و فیبروبلاست جنین کشت میشود. اگر برای اولین بار در پرده کوریوآلانتوئیک جنین ۱۱-۱۰ روزگی تزریق شود جراحتی ایجاد نمیکند ولی بعد از ۵-۴ پاساژ باعث مرگ جنین میشود.
خونریزی زیر جلدی، نکروز کبد، رگه های زرد رنگ در کبد، نکروز عضلانی، سبز شدن کیسه زرده به خاطر اختلافات کبد و پس زدن صفرا در جنین مرده دیده میشود.
سروتیپ های ویروس
از نظر آزمایش خنثی شدن ویروس دو سروتیپ زیر وجود دارد:
۱- برای ماکیان بیماریزا است و بعضی از سویه ها با ۵۰% تلفات و برخی از سویه ها بدون علامت بالینی هستند.
۲- در اردک و بوقلمون بیماریزاست و برای ماکیان بیماریزایی ندارد.
بیماریزایی
ویروس گامبورو سلولهای B فولیکولهای لنفاوی بورس را از بین میبرد لذا بیماریزائی ویروس با رشد بورس فابریسیوس ارتباط مستقیم دارد. ویروس گامبورو بر سلولهای T فولیکولهای لنفاوی بورس کمتر اثر دارد .
بیماری گامبورو در مقابل بیماریهایی مثل نیوکاسل ، لارنگو ، برونشیت ، سالمونلا ، کلی باسیل ، مارک و کمخونی عفونی و حتی واکسیناسیون آنها بدن را ضعیف می کند .
اگر ویروس در هفته اول زندگی به جوجه حمله کند بسته به پادتن های مادری از همان لحظه اول یا از هفته سوم به بعد بیماری ایجاد می شود. (از راه چشم)
مثلاً در بیماری برونشیت که ایمنی مخاطی توسط پلاسماسل های غدد هاردرین ایجاد می شود. اگر ویروس گامبورو در هفته اول به چشم حمله کند پلاسماسل ها را از بین میبرد (تا ۵-۴ هفته) ایمنی مخاطی از بین میرود . چون بیماریزایی ویروس نسبت مستقیم با رشد بورس دارد اگر ویروس قبل از ۳ هفتگی وارد بدن شود چون بورس کوچک است شدت بیماری کمتر بروز می کند علیرغم آنکه تضعیف ایمنی زیادتر است .
ولی در ۷-۳ هفتگی چون بورس بزرگ است نشانی ها بیشتر تظاهر می کند هر چند تضعیف ایمنی زیاد نیست از سن ۱۰ هفتگی به بعد گامبورو از نظر تضعیف ایمنی و ایجاد عارضه اثری ندارد .
واگیری بیماری
در گله های گوشتی و تخمگذار ، تخمگذاران حساسترند . بیماری از یک قسمت سالن شروع و در عرض ۲-۱ هفته تمام سالن را میگیرد . انتقال بیشتر توسط وسایل و افراد است . وان آلوده تا ۵۰ روز آلوده است . تا ۴ ماه در محیط باقی می ماند . در بستر آلوده ۲-۱ ماه عفونی است . انتقال عمودی وجود ندارد . انتقال از راه هوا ضعیف است . نقش حشرات و موش بسیار زیاد است . جوجه ها معمولاً فقط تا ۲ ماه ویروس را در خود دارند و بعد از آن دفع نمی کنند .
علائم بالینی
دوره نهفته ۴-۲ روز بیماری معمولاً در سن ۶-۴ هفتگی ظاهر می شود . میزان واگیری ۷۰-۱۵% تلفات ۱۵-۱۰% دوره بیماری ۷-۴ روز . عدم تحرک ، افسردگی ، پژمردگی ، اسهال سفیدگچی در اطراف مقعد به علت تحریک فهارش کلوآک نوک زدن و کانایبالیسم ، اسهال خونی .
کالبدگشائی :
لاشه پرخون چینه دان خالی ، عضلات سینه و ران خشک و خونریزی منتشره در آنها ، خونریزی در غشاء ، سروزی سنگدان و قلب ، پیش معده و روده راست و ایلئوم و دریچه ایلنوسکال ، پانکراس و کلیه ها نارنجی ، حالب ها حاوی رسوب اوراست .
بورس برزگ و نارنجی صورت تا قرمز خونی ، حاوی مواد پنیری و چرک که بعد از ۴-۳ روز از شروع بیماری کوچک می شود .
تشخیص
منحنی تلفات ، ضایعات بورس و کلیه
کوکسیدیوز (بعلت خونریزی جدار روده و کلواک) نیوکاسل (تلفات و خونریزی پیش معده) برونشیت (بعلت علائم کلیوی) سندرم کلیه و کبد چرب (بعلت تلفات بالا) مارک (تومورهای بورس و . . . )
پیشگیری
ضدعفونی موثر و دقیق با تست مواد ضدعفونی کننده موثر ، استفاده از حشره کش ها ، اطمینان از عدم آلودگی پودر گوشت ، خودداری از رفت و آمدهای بیمورد .
ایمنی مادر : واکسیناسیون در ۱۷-۱۶ هفتگی
ایمنی جوجه : ۱ روزگی (تزریق قطره چشمی و اسپری )
