در حال حاضر انواع واکسن های پرندگان در دسترس می باشد. مهار بیماری از طریق واکسیناسیون در تعدادی از بیماری ها موثر است. برنامه واکسیناسیون در مناطق گوناگون جهان متفاوت است ، اما راه پیشگیری از بیماری های مسری واکسیناسیون است.

انواع واکسن های پرندگان / طیور

از سه نوع واکسن به شرح ذیل برای پرندگان استفاده می شود:

• کشته
• زنده
• نوترکیب

استفاده می شود که هر کدام مزایا و معایبی دارند. در برنامه واکسیناسیون لازم است نوع واکسن ، روش تجویز ، روش و تکرار مصرف واکسن ها و برنامه تجویز واکسن های متعدد بررسی شود.

واکسن های کشته

واکسن های کشته با فرمالین یا بتاپروپیولاکتون غیرفعال شده و از آنتی ژن غلیظ شده در ترکیب با امولسیون روغنی یا ماده کمکی هیدروکسید آلومینیوم ساخته می شوند تا جذب آن ها به تدریج صورت گیرد. این واکسن ها به خصوص اگر پس از واکسن های زنده مصرف شود باعث بوجود آمدن سطوح بالا و طولانی مدت ایمنی می شوند. واکسن های کشته ممکن است مخلوط چند آنتی ژن ارگانیسم های مورد نظر باشند و لازم است به صورت تزریقی مصرف شوند. واکسن های کشته را در دمای ۴ تا ۸ درجه سانتی گراد نگهداری می کنند و بهتر است قبل از تزریق مدتی در دمای اتاق قرار گیرند.

مزایای واکسن کشته عبارت است از:

۱ . تولید ایمنی یکنواخت و بادوام در سطح گله

۲ . اطمینان از واکسینه شدن تمام پرندگان گله

۳ . تضعیف نکردن پادتن مادری

۴ . قابل مصرف در جوجه های یک روزه

۵ . منتقل نشدن میکروارگانیسم از گله ای به گله دیگر

۶ . آلوده نبودن با سایر میکروارگانیسم ها

۷ . امکان استفاده از واکسن های چندگانه

۸ . سهولت نگهداری

۹ . داشتن حداقل استرس سیستمیک

۱۰ . دفعات واکسیناسیون کم

معایب واکسن های کشته عبارت است از :

۱ . تاخیر در پاسخ ایمنی

۲ . امکان تولید ضایعات موضعی در محل تزریق

۳ . صرف وقت زیاد برای واکسیناسیون

۴ . مشکل بودن کنترل کیفیت

۵ . احتمال تولید حساسیت

واکسن های زنده

واکسن های زنده ممکن است به شکل میکروارگانیسم های تخفیف حدت یافته  مانند واکسن برونشیت H120    (یا سویه بیماری زا با حدت کمتر ( مانند سویه B1 ویروس نیوکاسل باشد.از این واکسن ها ممکن است به صورت اسپری ، آشامیدن و تزریق استفاده شود. واکسن های زنده در جنین تخم مرغ یا از طریق کشت بافت تهیه می شوند. این واکسن ها به صورت لیوفیلیزه در دمای ۴ تا ۸ درجه سانتی گراد یا در نیتروژن مایع در دمای منفی ۱۹۶  درجه سانتی گراد نگهداری می شوند. در مزارعی که پرندگان گله غیر هم سن باشند یا چند گونه پرنده وجود داشته باشد لازم است دقت شود که واکسیناسیون بعضی از طیور ممکن است برای بعضی دیگر مضر باشد.

واکسن های نوترکیب

مزایای اصلی استفاده از واکسن های نوترکیب این است که آنها عکس العمل های مشخصی که بعد از واکسیناسیون بر پایه ی ارگانیزم های زنده و همچنین عکس العمل های عمومی را که توسط واکسن های غیرفعال ایجاد می­شود حذف می­کنند. استفاده از واکسن نوترکیب بر اساس تکثیر متوالی ویروس ( مانند هرپس ویروس) می­تواند نیاز به واکسیناسیون تقویتی را با استفاده از واکسن های زنده یا غیر فعال شده در مزارع حذف کند. استفاده از واکسن های نوترکیب همچنین به ما اجازه استفاده از سیستم DIVA (تمایز پرندگان واکسینه شده از پرندگان آلوده) را می­دهد. امکان ترکیب ویروس مورد استفاده در واکسن نوترکیب وجود ندارد واکسن نوترکیب همچنین امکان تداخل با ایمنی مادری / یا واکسن های دیگر را حذف و امکان تاخیر عملکرد ویروس را در پرندگان واکسینه شده حذف می کند.

بیماری هایی که در بین پرندگان شایع است و واکسن آن ها ساخته شده عبارتند از:

بیماری مارک ، بیماری نیوکاسل ، بیماری برونشیت عفونی ، بیماری لارنگوتراکئیت ، بیماری بورس فابرسیوس عفونی ، آبله طیور ، آنسفالومیلیت پرندگان ، عارضه افت تولید تخم ، آرتریت ویروسی ، کم خونی جوجه ، کوریزای عفونی ، آنفلوآنزای پرندگان ، کوکسیدیوز ، عفونت مایکوپلاسما گالی سپتیکم ، عفونت مایکوپلاسما سینوویه ، عفونت سالمونلا انتریتیدیس ، عفونت اریزپلاس

البته اردک و غاز مستعد ابتلا و یا ناقل به اکثر این بیماری ها هستند اما این پرندگان به این دلیل که از ماکیان قوی ترند، به ندرت به این بیماری ها مبتلا می شوند. معمولا تعداد اندکی از واکسن ها در مورد اردک و غاز تجویز می شوند.

تامین پروتئین مصرفی انسان از اهمیت زیادی برخوردار است و در این خصوص فراورده های طیور نقش مهمی ایفا می کند. در این مقاله تمام اطلاعاتی که در راستای پرورش اردک مورد نیاز شماست گرداوری شده است. با ما همراه باشید :‌

مزایای اقتصادی پرورش طیور و اردک عبارت است از:

بعد از تهیه و جمع آوری تخم نطفه دار غاز و اردک طبق دستور دفترچه راهنما و خدمات پس از فروش دستگاه جوجه کشی تخم نطفه دار را در داخل ماشین جوجه کشی قرار دهید و طبق برنامه ریزی دما و رطوبت و تهویه را تنظیم نمایید تا بعد از پروسه زمانی جوجه غاز و جوجه اردک از دستگاه جوجه هچ شود. چند روز اول جوجه ها تا ۲ روز اول نیاز به تغذیه ندارند و در این مدت آب و شکر + مولتی الکترولیت بدهید و بعد از این ۲ روز جوجه غاز و جوجه اردک را با دان پلت شده تغذیه نمایید.

مزایای پرورش اردک

سرعت رشد بالا : جوجه حدود ۴۰ گرمی طی ۶۰ روز به حدود ۲۵۰۰ گرم می رسد، یعنی وزن آن ۶۰ برابر می شود. به عبارت دیگر هر روز به اندازه وزن اولیه اش به وزن اولیه اش اضافه می شود.

تولید بالا : هر پرنده ۱۵۰۰ گرمی طی سال حدود ۱۲ برابر وزنش تخم تولید می کند. به عبارت دیگر هر ماه برابر وزنش تخم تولید می کند. هر تخم نیز یک وعده غذای کامل برای انسان محسوب می شود.

راندمان غذایی بالا : راندمان غذایی تولید گوشت طیور حدود ۵۰ درصد و تولید تخم ماکیان حدود ۳۰ درصد است که بسیار بالا و مناسب است.

پروتئین بالای محصولات طیور: گوشت طیور حدود ۲۰ درصد پروتئین دارد. درصد پروتئین گوشت طیور از گوشت سایر حیوانات پرورشی بالاتر است.

برگشت سریع سرمایه : در پرورش جوجه های گوشتی طی حدود ۲ ماه سرمایه بر می گردد که نسبت به سایر سرمایه گذاری ها برگشت سرمایه سریع تر است.

راندمان بالای لاشه : راندمان لاشه طیور نسبت به وزن زنده آن حدود ۷۵ درصد است که نسبت به سایر حیوانات پرورشی بالاتر است.

سهولت تغذیه : طیور به علت ضعیف بودن قدرت چشایی و بویایی مواد خوراکی گوناگون را بدون هیچ مشکلی مصرف می کنند. اردک و غاز قادرند علوفه با الیاف خام بالا را مصرف کنند. لذا سهولت تغذیه پرندگان نسبت به دام ها بیشتر است.

اصلاح ژنتیکی ساده تر : اصلاح ژنتیکی پرندگان به دلایل گوناگون ساده تر از سایر حیوانات مزرعه و لذا کارایی پرورش آن ها بالاتر است.

سهولت نگهداری : پرندگان را می توان به تعداد زیاد در محیط محدود بدون مشکل پرورش داد. ضمنا” نگهداری اردک و غاز به علت حساسیت پایین آن از مرغ های خانگی نیز ساده تر است.

مزایای بهداشتی پرورش اردک و غاز

مزایای بهداشتی پرورش اردک و غاز عبارتند از :

نداشتن بیماری مشترک : بین پرندگان و انسان بیماری های مشترک بسیار اندکی وجود دارد و لذا با اطمینان بیشتری می توان محصولات طیور را مصرف کرد.

چربی کم محصولات طیور : فراورده های طیور چربی پایین تری دارد و بنابراین برای تغذیه انسان مناسب تر است.

سهولت هضم گوشت طیور : از آن جا که طیور وزن به نسبت کمتری دارند و فشار کمتری به ماهیچه های آن ها وارد می شود گوشتشان تردتر و هضم آن سهل تر است.

در ادامه به اختصار در رابطه با خصوصیات پرورش اردک و غاز و تاریخچه این دو پرنده و مصرف آن در کشورهای مختلف می پردازیم. اردک و غاز برای تامین گوشت مصرفی انسان از اهمیت زیادی برخوردارندو بنابراین می توان در خصوص گسترش پرورش آن ها برنامه ریزی و اقدام کرد ، به خصوص به این دلیل که در کشور ما اقلیم های گوناگون وجود دارد و امکان پرورش این پرندگان در بسیاری از نقاط کشور فراهم است.

صرفه اقتصادی پرورش اردک و غاز

پرورش اردک و غاز به علت سهولت پرورش و تغذیه ، کم بودن احتمال بیماری ، سرعت رشد بالا و مقبولیت گوشت امکان گسترش زیادی دارد. با پرورش اصولی می توان در مدت ۲ ماه وزن اردک های پرورشی را به ۲٫۵ کیلوگرم رساند و در بعضی از نژاد ها تا ۳۰۰ تخم نطفه دار یا تخم خوراکی طی یک دوره تخمگذاری تولید کرد. پرورش اردک و غاز در کشورهای اروپای شرقی و غربی ، امریکا ، آسیا جنوب شرقی ، چین و هند رونق دارد و همواره بر وسعت آن افزوده می شود.

در ایران البته در تمام مناطق می توان اقدام به پرورش اردک و غاز کرد، اما شمال کشور و مناطق پر باران ، به علت امکان پرورش آزاد و تامین قسمت قابل توجهی از غذای آن ها از محیط ، مناسب تر است . اردک و غاز گرما و رطوبت بالای محیط را بخوبی تحمل می کنند و به علت وجود لایه ضخیم چربی در زیر پوست قادرند تا ۲۰ درجه سانتی گراد زیر صفر را نیز تحمل کنند. معمولا اردک و غاز پرنده آب دوست هستند و در آب و هوای سرد زمستان تخمگذاری می کنند.

تاریخچه پرورش اردک و غاز

پرورش اردک به صورت پرنده اهلی از حدود ۵۰۰۰ سال قبل در چین ، هند ، مصر و خاورمیانه رواج داشته است. اسنادی وجود دارد که در دوره مادها و هخامنشیان پرورش اردک در ایران وجود داشته و سنگ نوشته ها و نقوش و کتیبه های کردستان و شوش بیانگر گسترش پرورش این پرنده در ایران باستان است . در یونان باستان از ۳۰۰۰ سال قبل اسنادی در خصوص پرورش اردک وجود دارد . نگهداری اردک در بین بومیان امریکا نیز متداول بوده و آن ها نژاد موسکووی را اهلی کرده اند . پرورش اردک از قرن پانزدهم میلادی بصورت علمی در اروپا و امریکا شروع شد .

پرورش غاز به صورت اهلی از ۵۰۰۰ سال قبل در چین ، مصر و خاورمیانه رواج داشته است . در این خصوص نقوش متعددی در مقبره های مصر باستان بدست آمده است . در یونان و بخصوص رم باستان نیز مدارک متعددی در مورد پرورش این پرنده وجود دارد . در رم باستان از غاز به عنوان پرنده نگهبان از منازل و معابد استفاده می شد . در اروپا ظاهرا” غاز توسط ساکنان شمال اروپا و ژرمن ها اهلی شده و به رم رفته است

هدف از پرورش اردک و غاز

هدف از پرورش غاز در اروپا و مصر باستان ، مصرف جگر غاز می باشد . چرا که جگر سنگین یکی از غذاهای مورد علاقه در بین اهالی این کشورها می باشد. جگر غاز سرشار از ویتامین های گروه B بخصوص A،B۱۲،B۶، B۲،B۱ و منبع اسیدفولیک، آهن و روی است.

پرورش اردک در ایران

در کشور عزیزمان ایران ، جوجه کشی غاز و پرورش آن بسیار علاقمندان بیشماری دارد . بطوری که علاقمندان به این پرنده با خرید دستگاه جوجه کشی اقدام به جوجه کشی این پرنده می کنند و جوجه یک روزه غاز را با قیمت مناسب بفروش می رسانند. در کل غاز از قدیم بعنوان پرنده پرطرفدار در مصارف مختلف پرورش داده می شد .