تنش گرمایی در مرغان تخمگذار، تاثیر مخرب شدیدی بر روی کیفیت پوسته تخم مرغ خواهد داشت. افزودن برخی مکمل های تغذیه ای به خوراک مرغان تخمگذار تجاری می تواند منجر به کاهش اثرات سوء تنش گرمایی بر تعادل اسید و باز، غلظت پلاسمایی کلسیم، تولید تخم مرغ و کیفیت آن شود.
کیفیت پوسته تخم مرغ یکی از اصلی ترین شاخه های مورد توجه در صنعت تخم مرغ بوده و همچنین تاثیر اقتصادی فراوانی بر تولید تخم مرغ (بصورت تجاری) دارد. تخم مرغ های شکسته و دارای ترک، ضرر اقتصادی قابل توجهی به تولیدکنندگان تحمیل می کند. در حدود ۶-۸ درصد کل تخم مرغ های تولیدی به صورت تجاری، به علت کیفیت پایین پوسته، قابل مصرف نخواهند بود. عوامل متعددی در تعیین کیفیت پوسته دخیل می باشند، که از جمله آن می توان به تغذیه پرنده، سن پرنده، تنش های مختلف محیطی و بیماری و غیره اشاره کرد. اما مهمترین عامل که بایستی به منظور سلامتی پرندگان و حفظ پوسته تخم مرغ مورد توجه قرار گیرد، تنش گرمایی است.
تاثیرات تنش گرمایی بر پوسته تخم مرغ
وسعت تاثیرات تنش گرمایی با در نظر گرفتن عواملی مانند رطوبت و میزان سازگاری پرندگان با شرایط، می تواند متغیر باشد. اثرات مخرب تنش گرمایی بر روی وضعیت پوسته تخم مرغ به دلایل مختلفی بروز می کند. قرارگیری پرندگان در معرض گرما و کاهش اشتها، هر دو بر روی میزان تولید و کیفیت پوسته پرندگان حاضر در این شرایط محیطی تاثیر می گذارد. اگر چه میزان تولید و وزن تخم مرغ متاثر از عوامل مهمی همچون کاهش مصرف خوراک هستند، با این حال پوسته تخم مرغ به طور اساسی متاثر از دماهای بالا در سالن پرورش خواهد بود.
اهمیت کیفیت پوسته تخم مرغ در جوجه کشی
وضعیت پوسته تخم مرغ برای جوجه کشی هم مهم می باشد، تخم مرغ نطفه دار دارای روزنه هایی بر روی سطح آن می باشد که با پوسته تخم مرغ با کیفیت ضعیف باعث می شود همین تخم نطفه دار ها در داخل دستگاه جوجه کشی از بین بروند و یا درصد جوجه کشی (هچ) پایین بیاید.
عوامل موثر بر پوسته تخم مرغ
تنش گرمایی در پرندگان، منجر به تغییرات شیمیایی و فیزیولوژیکی فراوانی خواهد شد، از جمله برهم خوردن تعادل اسید و باز، افزایش دمای بدن پرنده، افزایش مصرف اکسیژن، افزایش تولید دی اکسید کربن، افزایش تولید رادیکال های آزاد و کورتیکواستروئیدها می باشد. کاهش مصرف غذا در نتیجه گرما، منجر به کاهش دریافت کلسیم می گردد.
عمل له له زدن پرنده جهت خنک سازی به روش تبخیر، منجر به آلکالوز تنفسی شده، در نتیجه دفع دی اکسید کربن از خون افزایش یافته و PH خون افزایش مـی یابد. همین موضوع میزان کلسیمی را که بصورت یونیزه در خون وجود دارد کاهش داده و کلسیم در دسترس برای پوسته سازی کاهش می یابد.
دیگر عوامل تاثیر گذار در کیفیت پوسته تخم مرغ
فعالیت آنزیم کربنیک آنهیدراز (آنزیمی که بیکربنات مورد نیاز جهت پوسته سازی را تولید می کند) در خلال استرس گرمایی، در جریان خون منتهی به رحم کاهش می یابد.
*در دمای بالا، جریان خون در بدن تغییر یافته و خون جاری به بافت های محیطی جهت انتقال گرمای مازاد از مرکز بدن به سطح بدن، افزایش می یابد. غلظت کلسیم کاهش یافته خون و بخشی از فشار دی اکسید کربن را می توان به آلکالوز تنفسی نسبت داد.
کاهش وزن و کیفیت باهم رابطه مستقیم دارند.
کاهش ضخامت پوسته و پوسته تخم مرغ ماندگاری آن دخیل می باشد.
افزایش انعطاف و نرمی در پوسته تخم مرغ در اثر استرس گرمایی حادث می شود.
رنگ روشن تر پوسته تخم مرغ در زمان تنش گرمایی در نتیجه کاهش اتصال رنگدانه به کوتیکول تخم مرغ می باشد.
