پرورش کبک و به خصوص پرورش بلدرچین نسبت به پرورش سایر طیور از بازده بسیار بیشتری برخوردار است، همچنین توجه مردم به تغذیه ی صحیح در این سالها باعث شده گوشت و تخم کبک و بلدرچین که سرشار از پروتئین و مواد مغذی است مورد توجه قرار گیرد و به طبع تقاضا افزایش یابد.

این دو پرنده دارای مقاومت بالایی در برابر بیماری ها هستند و تلفات کمتری دارند. حال این سوال برای خیلی ها پیش می آید که بین پرورش کبک و پرورش بلدرچین کدام بهتر بوده و کدامیک دارای توجیهات اقتصادی بیشتری هستند؟

تفاوت کبک و بلدرچین

کبک و بلدرچین از دسته پرندگانی هستند که زود خود را با شرایط محیطی مختلف وفق می دهند. وزن بلدرچین حدود ۲۵۰ گرم می باشد در صورتی که کبک وزنی دو برابر آنها ( ۴۰۰ تا ۶۰۰ گرم در شرایط پرورشی) دارد.

طول دوره جوجه کشی کبک، ۲۴ روز و در هر قفس با ابعاد ۱ متر طول و ۶۲ سانتی متر عرض حدود ۱۵ کبک را جا داد. در صورتی که در یک قفس با همین ابعاد می توان ۳۳ بلدرچین را جای داد.

طول دوره جوجه کشی بلدرچین ها ۱۸ روز و نسبت به سایر پرندگان بازدهی و تولید مثل سریع تری دارند.

اصول کلی پرورش این دو پرنده از جمله مکان، تجهیزات، شرایط نگهداری و تغذیه تقریبا یکسان است اما تفاوت های جزئی در پرورش آنها وجود دارد که یکی را بر دیگری پر بازده تر می کند.

تفاوت های اساسی در پرورش کبک و بلدرچین

• کبک ها نسبت به بلدرچین ها ترسوتر هستند و با نزدیک شدن افراد فرار می کنند در صورتی که بلدرچین ها اینگونه نیستند. همین عامل باعث می شود که بیشتر در معرض استرس قرار بگیرند و راندمان تولید آنها کاهش پیدا کند.
• مقاومت کبک ها نسبت به بلدرچین ها در مقابل بیماری ها کمتر است و در شرایط حاد شاهد تلفات بیشتری از کبک ها خواهیم بود. کبک ها مستعد بیماری های مرغی بوده و می توانند آن را به انسان نیز انتقال بدهند.
• دوره پرورش کبک نسبت به بلدرچین بیشتر است، آنها درسن ۷ ماهگی تخمگذاری کرده و کبک های گوشتی در ۴ ماهگی کشتار می شوند، در صورتی که بلدرچین سن تخمگذاری و کشتار کمتری (۴۰ تا ۵۰ روزگی) دارد.

حتی طول دوره جوجه کشی بلدرچین ها نیز از کبک کمتر است و جوجه ها زودتر متولد می شوند. در نتیجه فرایند پرورش زودتر انجام می گیرد و سرمایه سریع تر به چرخه باز می گردد.

• یافتن مکان مناسب برای پرورش کبک ها مشکل است، خصوصیات رفتاری کبک به گونه است که به شرایط محیطی و طبیعی نیاز دارد.

آنها نیاز به نوک زدن به اشیای سخت و سنگ داشته و عادت هایی از این قبیل دارند، در صورتی که بلدرچین ها را می توان به راحتی درون یک اتاق کوچک و قفس های چند طبقه ای پرورش داد و بهترین بازده را در شرایط مطلوب از آنها داشت.

• پرورش کبک به صورت صنعتی در ایران کم است که این مساله هم می تواند یک عیب به حساب آید، همچنین پرورش کبک به دو صورت سنتی و صنعتی انجام می پذیرد.

پرورش کبک به صورت سنتی محصولات بی کیفیت تری خواهد داشت و در این روش طول دوره پرورش آنها زیاد بوده و وزن جوجه ها افزایش چندانی پیدا نمی کند در صورتی که اگر پرورش آنها به صورت صنعتی انجام گیرد درآمدزایی بسیار بهتری خواهد داشت.

همچنین در روش سنتی، عدم دسترسی به کشتارگاه صنعتی معضلی برای سرمایه گذار ایجاد می کند. او باید یک سالن کشتار نیز راه اندازی کند که این مساله یک هزینه اضافی برای سرمایه گذار است…

• مساله مهم قیمت بالای گوشت و تخم کبک نسبت به بلدرچین است که تقاضای آن را نسبت به بلدرچین کمتر کرده است. مصرف کنندگان آن افرادی هستند که از نظر مالی مشکلی ندارند یا توسط دکتر مصرف آن برایشان تجویز شده است.

قیمت بالای کبک برای مردم به صرفه نیست در نتیجه تقاضای آن نسبت به بلدرچین کمتر است و با وجود نداشتن اتحادیه ای برای نظم دادن به فروش، بازار فروش مناسبی ندارد.

نتیجه گیری:

از موارد بالا به این نتیجه می رسیم که پرورش کبک نسبت به بلدرچین دارای ریسک بیشتری در سود آوری است در صورتی که پرورش بلدرچین با مدیریت صحیح و رعایت اصول می تواند به صورت تضمینی، بازدهی بالایی داشته باشد.

در پزشکی سنتی، ویژگی های متفاوتی برای بلدرچین شمرده شده است، از جمله این که بنا به اظهار «شریف ادریسی»: لیسیدن بلدرچین برای مداوای صرع مفید است و چکاندن خون آن در گوش دردمند، درمانش می کند و تداوم خوردن گوشت آن، دل سخت را نرم می سازد و گفته می شود که این ویژگی تنها در قلب آن است.

«عبدالملک بن زهر اندلسی» طبیب سده ی پنجم نیز اشاره می کند که گوشت بلدرچین خوش مزه و خوش طعم است که نه تنها برای افراد سالم بلکه برای بیماران سودمند است و سنگ های مثانه و کلیه را خرد می کند.

شماری از پزشکان قدیم و بسی از مردم عوام نیز گمان می کنند که تخم بلدرچین، زبان انسان را گویا کرده، موجب می شود تا کودکان پیش از موعد زبان باز کنند. چنین باوری ناشی از بانگ و صدای بلند بلدرچین به نسبت جثه اش است که آن را حمل بر فصاحتش کرده اند.

جدول۱- ترکیب گوشت بلدرچین در ۱۰۰ گرم:

جدول۲- ترکیب لاشه بلدرچین در ۱۰۰ گرم:

بلدرچین پرنده‌ای است با گونه‌های متعدد و طرح و رنگ‌های متفاوت که موردتوجه پرورش‌دهندگان قرارگرفته است. این پرنده به دلیل فاصله نسلی کوتاه، بلوغ جنسی زودرس، سرعت رشد سریع و به‌واسطه عکس‌العمل سریع در برابر کمبود مواد مغذی و شرایط محیطی به‌عنوان یک حیوان آزمایشگاهی موردتوجه محققین و مراکز پژوهشی قرارگرفته است. پرنده بلدرچین به لحاظ سن پایین قابل‌عرضه به بازار (حدود ۵-۶ هفتگی برای مصرف گوشت)، تخم‌گذاری خوب، ضریب تبدیل غذایی مطلوب، نیاز به فضای پرورشی کم نسبت به مرغ، مقاومت نسبت به بیماری‌ها و دارا بودن هزینه کم برای پرورش، توجه پرورش‌دهندگان تجاری را نیز به خود جلب کرده است. هم‌چنین بلدرچین در انواع زیرگروه‌ها و گونه‌های خود ازنظر زینتی نیز موردتوجه واقع گردیده است. تنوع محصولات این پرنده نیز قابل‌توجه است. در این مقاله در مورد فواید تخم بلدرچین ، پرنده بلدرچین ژاپنی و بلدرچین چینی و بلدرچین باب وایت نیز توضیحاتی ارائه می‌نماییم.

پرنده بلدرچین در کشورهای مختلف

برای قرن‌ها، گوشت بلدرچین یک غذای آسیایی و اروپایی بوده است. قبل از سال ۱۹۳۹ میلادی، کشور مصر صادراتی حدود ۳ میلیون بلدرچین زنده در سال به بازارهای اروپا عرضه می‌نموده است. همین‌طور از سال‌های حدود ۱۸۹۰ تا ۱۹۰۴ میلادی بلدرچین از ژاپن به سانفرانسیسکو نیز عرضه می‌شده است. بام گارتنر در گزارش خود از بعضی از کشورهای آسیایی مانند ژاپن، چین، کره شمالی، کره جنوبی، هنگ‌کنگ، تایوان، سنگاپور، فیلیپین، هند و عربستان سعودی که در پرورش بلدرچین پیشرفت داشته‌اند، نام‌برده است.

در گزارش مذکور آمده است که به دلیل کیفیت قابل‌ملاحظه گوشت و تخم بلدرچین و دیگر فرآورده‌های تبدیلی آن باعث شده که در کشورهای مدیترانه‌ای و هم‌چنین در استونی، مصر، هلند و روسیه بلدرچین مصرف شود. در همین گزارش نشان داده‌شده است که در کلمبیا و کانادا، در سال ۱۹۸۹ به میزان ۱۵۵۰۰۰ قطعه بلدرچین تجاری و ۸۰۰۰۰ قطعه بلدرچین نیمه تجاری به همراه دو میلیون تخم بلدرچین تولیدشده است.

اهمیت بلدرچین

در اولین کنفرانس بین‌المللی بلدرچین در تارتوتالین کشور استونی در سپتامبر ۱۹۹۱ گزارش‌هایی مبنی بر اهمیت پرورش بلدرچین ژاپنی به‌عنوان منبع گوشت و تخم بلدرچین ارائه‌شده است. در ژاپن محصولات بلدرچین از ۷/۱ میلیون تن در سال ۱۹۶۵ میلادی به ۴۶/۸ میلیون تن در سال ۱۹۸۴ ارتقا که ۶۵ درصد آن به‌صورت فرآورده و ۳۵ درصد به‌صورت تخم بلدرچین به فروش رسیده است. متعاقب شروع تحقیقات اصلاح نژاد در کشور استونی از سال ۱۹۷۶ تولید بلدرچین از سال ۱۹۸۰ آغاز و هرسال به‌طور پیوسته میزان تولید بلدرچین افزایش‌یافته به‌طوری‌که از ۱ میلیون قطعه در سال شروع تولید، به ۷ میلیون قطعه در سال ۱۹۹۰ گزارش‌شده است.

مین وییلی گزارش کرد بلدرچین ژاپنی نژادی است برای تولید گوشت و تخم و اهمیت نسبی این دو محصول بین کشورها متفاوت است. در ژاپن و کشورهای جنوب شرقی آسیا تولید تخم در اولویت قرار دارد، درصورتی‌که در فرانسه و اروپا تولید گوشت، هدف اصلی پرورش بلدرچین است. در حال حاضر حدود ۷ میلیون پرنده بلدرچین در ژاپن پرورش داده می‌شود که حدود ۴ میلیون در شهر تویوهاشی نگهداری و قریب به ۷۰ درصد تخم بلدرچین در این منطقه تولید می‌شود.